Οι ευκαιρίες που έφυγαν

Οι πρώτοι κλυδωνισμοί για αυτή την κυβέρνηση έχουν εδώ και καιρό ξεκινήσει. Όπως σε όλη την πορεία του από την εποχή του Σαμαρά, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αιωρείται σε ένα τεντωμένο σκοινί κουβαλώντας το μέλλον της Ελλάδας στις πλάτες του και προσπαθώντας να το περάσει στην αντίπερα όχθη του 21ου αιώνα. Μόνιμα διατηρώντας την ισορροπία του μεταξύ αριστεράς, κέντρου και δεξιάς (όπως οφείλει ένας φιλελεύθερος πολιτικός) και προσπαθώντας να κρατήσει την συνοχή μιας κατακρεουργημένης κοινωνίας από την μακροχρόνια βαθιά ύφεση.

Νέα πολιτική στον τόπο μας;

Δεν ήταν λίγοι όσοι υποστήριξαν σθεναρά το 2012-2015 την άποψη πως το ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν μια μικρή αριστερά παρένθεση στη καθεστηκυία κατάσταση της χώρας τα χρόνια της μεταπολίτευσης. Προς μεγάλη τους απογοήτευση, μετά από 8 χρόνια ο Αλέξης κατάφερε να γίνει ένας από του δύο πόλους του δικομματισμού που με περίσσεια πολέμησε ως αντιπολίτευση και έκανε σημαία του αγώνα του. Σήμερα ακούμε πως ο δικομματισμός τελικά είναι καλό για την χώρα...

Μεταδημότευση το πρώτο βήμα

Ο θεσμός του ετεροδημότη πρέπει να είναι μία από αυτές τις παράλογες πρωτοτυπίες της ελληνικής κοντόφθαλμης πολιτικής που δημιούργησαν οι διάφοροι τοπάρχες- κομματάρχες ώστε να αποκτούν όσο το δυνατόν περισσότερη εξουσία.
Δημιουργήθηκε μια εποχή που η επαρχία στερούνταν συνεχώς πόρους λόγω της αστυφιλίας και κάποιος “φωστήρας” σκέφτηκε πως θα ήταν καλή ιδέα, όσοι μετακόμισαν να συνεχίσουν να είναι εγγεγραμμένοι και να ψηφίζουν στον πρότερο Δήμο ώστε να απορροφούν πόρους χωρίς την γκρίνια. Γιατί χωρίς γκρίνια; Μα γιατί ο ετεροδημότης είναι σαν ένα φάντασμα.

Κίτρινα γιλέκα ή κίτρινη επέλαση

Ο παλαιός κόσμος όλους αυτούς τους αιώνες αναπτύσσονταν και μεγεθύνονταν χωρίς ανταγωνισμό, τις περισσότερες φορές εις βάρους του υπόλοιπου φτωχού κόσμου ώστε να παράγει φθηνά προϊόντα και να απολαμβάνει όλο και υψηλότερο βιοτικό επίπεδο.

Όχι όμως πια.

Γιορτάζοντας τη δημοκρατία με ξύλο…

Πώς γιορτάζουμε τη δημοκρατία στην πιο ωραία χώρα του κόσμου;

Προπηλακισμοί, καταλήψεις, μπάχαλο, μολότοφ και πολύ ξύλο…

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος.

Μιλάμε ξεκάθαρα για θεσμό πλέον. Για να είμαστε ακριβείς, το μπάχαλο στους δρόμους και η ανομία στα πανεπιστήμια είναι οι θεσμοί. Η εντατικοποίηση και των δύο αυτών φαινομένων κάθε 17^η του Νοεμβρίου έχει αποκτήσει τέτοιο ιστορικό βάθος και είναι τόσο αυτονόητη, που είναι ένα κανονικό έθιμο.

Γράφαμε παλιότερα με αφορμή ένα άλλο «έθιμο», τις αγροτικές κινητοποιήσεις:

«…Σίγουρα δεν είμαστε η μόνη χώρα στον κόσμο με δυναμικές κινητοποιήσεις κοινωνικών ομάδων ούτε η μόνη που τις αντιμετωπίζει χαλαρά. Δεν είμαστε καν η μόνη χώρα που τις έχει δώσει κάποιου είδους εθιμικό χαρακτήρα.

Πρέπει να είμαστε, όμως, η μόνη χώρα που έχει δώσει στις πιο ακραίας μορφής κινητοποιήσεις και κοινωνικές αναταραχές τα χαρακτηριστικά εθνικής επετείου. Δεν είναι αορίστως «κάτι σαν» έθιμο. Είναι έθιμο, τελεία.

Όπως τα κόκκινα αυγά το Πάσχα…»

Εκτός από τις κινητοποιήσεις των αγροτών, έθιμο είναι και το κάψιμο της Αθήνας στις 6 Δεκεμβρίου και οι ζημιές στα αστικά κέντρα κάθε 17 Νοεμβρίου. Απολύτως αποδεκτά φαινόμενα…

Ένα κράτος φιλανθρωπικό ίδρυμα

Οι Financial Times την περασμένη εβδομάδα έγραψαν κάτι που ήδη γνωρίζουμε όσοι ζούμε την ελληνική κρίση από μέσα. Ότι το πελατειακό μας κράτος παραμένει ανέγγιχτο. Ο μεγάλος ασθενής, δηλαδή, από τον οποίο, όπως έχει προ πολλού τεκμηριωθεί, έχουν ξεκινήσει τα δεινά μας, δεν έχει δείξει καμία ουσιαστική βελτίωση μετά από οκτώ ολόκληρα χρόνια μνημονίων.

Στον ιδιωτικό τομέα, από την άλλη, όπως επίσης αναφέρουν οι FT, σημειώθηκαν κάποιες χρήσιμες αλλαγές και – δεδομένων, αφενός, της καλής τουριστικής χρονιάς και, αφετέρου, του γεγονότος ότι εδώ και δύο τουλάχιστον χρόνια η αγορά αφέθηκε στην ησυχία της – υπήρξαν αισιόδοξες ενδείξεις, με πιο σημαντική την επιστροφή στα κέρδη για τις εταιρείες που επιβίωσαν από την περίοδο της βαθιάς ύφεσης.

Α. Τα αυτονόητα που είναι ζητούμενα

Και το ερώτημα εδώ είναι, τι να τα κάνεις τα κέρδη, αν είναι να απορροφώνται από ένα αντιπαραγωγικό κράτος…;

Για να έρθουμε στο διά ταύτα, η ρευστότητα στην αγορά αδυνατεί να ωφελήσει το σύνολο της κοινωνίας, αν η απορρόφησή της από το δημόσιο δεν ακολουθείται από την αντίστοιχη ανταπόδοση. Και ακριβώς επειδή το δημόσιο δεν είναι αποδοτικό, πρέπει ή να βρει τρόπο να γίνει ή να παίρνει λιγότερα από την αγορά.

Διπλή επέτειος η 23η Ιουλίου

Η σημερινή ημερομηνία αποτελεί ορόσημο για τη χώρα μας. Ακριβώς πριν 44 χρόνια ξεκίνησε η Μεταπολίτευση, καθώς στις 23 Ιουλίου του 1974 κατέρρευσε η χούντα του Ιωαννίδη και εκλήθη ο Κωνσταντίνος Καραμανλής να ηγηθεί της νέας κυβέρνησης.
Το δίχως άλλο, πρόκειται για μία σημαντική ημέρα για τη δημοκρατία και την ελευθερία.
Συνέβη όμως και κάτι άλλο σαν σήμερα, επίσης πολύ σημαντικό, τόσο για τη χώρα μας όσο και για όλο τον πλανήτη, που αφορά και αυτό σε πανανθρώπινες αξίες όπως η ελευθερία και η δημοκρατία, αλλά και η ισότητα, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Την 23^η Ιουλίου του 1952 ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ).

Με άλλα λόγια, εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν μία πολυκατοικία, σαν σήμερα μπήκαν τα πρώτα της θεμέλια. Για την ακρίβεια, η σχετική συνθήκη υπεγράφη τον Απρίλιο του 1951 και σαν σήμερα, το 1952, ετέθη σε ισχύ. Τυπικά, προέβλεπε την κοινή διαχείριση της παραγωγής και της εμπορίας των δύο κύριων πρώτων υλών της πολεμικής βιομηχανίας του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου από τα μέχρι πρότινος εμπόλεμα κράτη.

Ήταν όμως κάτι πολύ περισσότερο από μία εμπορική-τεχνική συμφωνία. Ήταν ο τρόπος που γίνονται πράξη τα οράματα. Η πολιτική επιδίωξη ήταν ξεκάθαρη:

Τα συμφωνούμε, τα ψηφίζουμε, αλλά δεν τα εφαρμόζουμε

Ο υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης, πριν περίπου δύο μήνες, είπε ότι η συγκυβέρνηση «ξεπέρασε το στάδιο της βουλησιαρχίας», ομολογώντας πρακτικά ότι το πρώτο εξάμηνο του ‘15 η ελληνική κυβέρνηση δεν ήξερε τι της γίνεται, και, αναμενόμενα, πολλοί βρήκαν τότε άλλη μία αφορμή να κατηγορήσουν τους κυβερνώντες μας για κυνισμό και για τα χαμένα 100 και πλέον δισεκατομμύρια ευρώ από την οικονομία μας.

Εμείς ας υποθέσουμε ότι λέμε «περασμένα ξεχασμένα». Σημασία άλλωστε δεν έχει να τους κατηγορούμε εσαεί, αλλά να βγάλουν τη χώρα από τη κρίση. Τι κάνουν, λοιπόν για αυτό;

Αφού αναγνώρισαν ότι δεν ήξεραν πώς λειτουργεί ο κόσμος, λογικά τώρα θα έχουν καταλάβει και θα κάνουν τα δέοντα, σωστά;

Λάθος. Κάνουν αυτά που πρέπει μόνο νομοθετικά. Η Ελλάδα λαμβάνει επαίνους για την μεταρρυθμιστική της προσπάθεια, αλλά πρακτικά μόνο για ό,τι περνά από το Κοινοβούλιό της και όχι για ό,τι συμβαίνει έξω από αυτό, στην κοινωνία και την πραγματική οικονομία της.

Με άλλα λόγια, τα «μπράβο» έχουν ουσιαστικά αποδέκτη τη νομοθετική εξουσία, τους βουλευτές, όχι την εκτελεστική.

Ιταλική προειδοποίηση πριν την «καθαρή έξοδο»

Έχει δύο μήνες από τότε που ξεκίνησε η κυβέρνηση την επίθεσή της στον διοικητή τής Τράπεζας της Ελλάδος, επειδή ο τελευταίος, διαφωνώντας με το αφήγημά της, θεωρεί πως η χώρα πρέπει μετά το πέρας του μνημονίου να ενταχθεί σε ένα προληπτικό πρόγραμμα στήριξης.

Οι κυβερνώντες μας, από την άλλη, θεωρούν ότι η Ελλάδα βγαίνοντας στις αγορές δεν έχει ανάγκη από άλλη μία φθηνή δανειοδότηση και ότι μπορεί απλά να υποστηριχθεί από τη συσσώρευση των ταμειακών της διαθεσίμων.

Δηλαδή, σκοπεύουμε να στηριχθούμε ως κράτος στα χρήματα που, για να το πούμε απλά, έχουμε στην άκρη για ώρα ανάγκης.

Η εν λόγω τακτική, όπως επισημαίνουν κυβερνητικά στελέχη, εφαρμόστηκε με επιτυχία και σε άλλες χώρες κατά την έξοδό τους από παρόμοια δανειακά προγράμματα.

Ισχύει. Η Πορτογαλία βγήκε από το μνημόνιο αναχρηματοδοτώντας το χρέος της μόνο «εκ των έσω» και από τις αγορές.

Ωστόσο, το επιτόκιό της ήταν στο μισό από εκείνο που αντιστοιχούσε στην Ελλάδα, όταν η ελληνική κυβέρνηση τα έβαλε με τον κεντρικό τραπεζίτη της, δηλαδή πριν δύο μήνες.

Τώρα υπάρχει και η ιταλική κρίση και οι αποδόσεις έχουν ανέβει κι άλλο. Και ευτυχώς. Όχι για το ότι έχουν ανέβει οι αποδόσεις βεβαίως, αλλά για το ότι η κρίση συνέβη τώρα.

Το ενδεχόμενο να είχαμε μόλις τελειώσει από τα μνημόνια και να βγαίναμε ελεύθεροι και ωραίοι να δανειστούμε με ένα, ούτως ή άλλως, «αλμυρό» επιτόκιο και εκεί ακριβώς να βλέπαμε, ξαφνικά, να αλλάζει το παγκόσμιο οικονομικό σκηνικό απότομα προς το χειρότερο θα ήταν εφιαλτικό.

Και εδώ είναι η αξία σε αυτά που υποστηρίζαμε όλοι όσοι βλέπουμε την προληπτική γραμμή στήριξης θετικά. Στο ότι είναι… προληπτική.

Το αντιμνημόνιο και ο πρόεδρος του ΣτΕ

Μετά από οκτώ χρόνια μνημονίων και την αποδοχή τους από τρεις διαφορετικές εκλεγμένες κυβερνήσεις, το αντιμνημόνιο ακόμα ζει και βασιλεύει και τούτο φαίνεται όχι από τις συζητήσεις στα καφενεία, αλλά από την έκφρασή του μέσα από πρόσωπα που ενσαρκώνουν θεσμούς-πυλώνες της δημοκρατίας, όπως ο (τέως πλέον) πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Όταν άνθρωποι που έχουν το ακαδημαϊκό και επαγγελματικό υπόβαθρο ενός κορυφαίου δικαστικού θεωρούν ότι το μνημόνιο προκάλεσε την κρίση και όχι το αντίστροφο, δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά από τον μέσο πολίτη.

Δεν μιλούμε για διαφωνίες που μπορεί να υπάρχουν επάνω στην όποια μνημονιακή «συνταγή». Μιλούμε για την άποψη που λέει ότι το κράτος που λέγεται Ελλάδα θα μπορούσε να συνεχίσει να υπάρχει κανονικά, εν ειρήνη, δημοκρατία και ευημερία, χωρίς να υπογραφεί ούτε ένα μνημόνιο.

Ενώ λοιπόν το αντιμνημονιακό πολιτικό μπλοκ πήρε την εξουσία το 2015 και πάνω στο εξάμηνο υπέγραψε μνημόνιο, «περνώντας» έτσι σε ένα σημαντικό βαθμό στο κοινό του το αναπόφευκτο του πράγματος, μετά από τρία χρόνια ακούγονται φωνές υψηλού κύρους, υπονομεύοντας τη δύσκολη και μακρά διαδικασία αποδοχής της πραγματικότητας από την κοινωνία.

Εν προκειμένω, στην επιστολή παραίτησης του προέδρου τού ΣτΕ, ξεχωρίζει η εξής παράγραφος:

«Τη στιγμή, όμως, αυτή η σκέψις μου στρέφεται στους απλούς πολίτες, που είναι τα θύματα των μνημονίων και της κλιμακούμενης επικυριαρχίας του οικονομικού παράγοντος επί του θεσμικού, οι αντοχές των οποίων συνεχώς δοκιμάζονται από τα αλλεπάλληλα οικονομικά μέτρα, που λαμβάνονται με την επίκληση του λεγομένου δημοσιονομικού συμφέροντος και που συνεπάγονται υπέρογκες γι αυτούς επιβαρύνσεις, λόγω του σωρευτικού τους χαρακτήρος.»